Etrüsk mezarı
Doç. Dr. Haluk Berkmen
Etrüskler İtalya’da M.Ö. 1200 ile M.Ö. 300 yılları arasında yaşamış ve zengin bir kültür geliştirmiş halktı. Onlardan kalmış olan pişmiş toprak bir kaptan söz edeceğim.
Etrüsk halkı ölülerini yer altına değil, yer üstünde inşa etmiş oldukları mezar evlererine gömerlerdi. Bu mezar evlere “kapenna” derlerdi. Kapenna sözü Türkçe “kapalı” anlamını içerir. Zira mezar kapısı kapandığında kimsenin içeri girmesine izin verilmezdi. Bu mezar evlerin küçük bir modelini yapıp evlerinde saklarlardı. Bu kabın içine ölen kimsenin küçük süs eşyalarını koyarak ölüye saygı duymuş olurlardı.
Resimde sağ üstte Etrüsk mezar evlerini ve bir Etrüsk mezar modelini görüyoruz. Kabın üst kısmına, ki mezar evinin damı olur, ilginç şekiller çizilmiş. Kare içindeki artı işaretini sol üst kısımda gösterdim. Bu şekil kadim Asya Türklerinin Tanrı (Tengri) simgesidir. Karenin hemen sağında, Kırgızistan’da yüksek bir yayla olan Saymalıtaş bölgesinden Tengri simgelerini gösteriyorum. Saymalıtaş yaylasında bu simgelerden yüzlercesi kayalara çizilmiş.
Toprak kabın üst kısmına kabartma ile üç kollu bir şekil çizilmiş ve her kolun altında “uç” yazılmış. Bu iki harf Asya’daki Orhun abecesindeki U ve Ç harflerine çok benziyor. Yani verilen mesaj ölünün ruhunun göğe yükselmesi ve uçmasıdır. Üç kere “uç, uç, uç” yazılmış. Kadim Asya Türkleri de ölen kişinin ruhunun uçarak göğe yükseleceğine inanırlardı. Nitekim Anadolu Türkçesinde cennete “uçmak” denir. Yunus Emre bir şiirinde şöyle diyor:
Uçmak Uçmagum didügün müminleri yeltedigün
Bir evile bir kaç Hûrî hevesüm yok uçmagiçün.
Kaptaki üç kolun üst kısmına da yukarı bakan bir ok ucu çizilmiş. Yine açıkça yukarıyı işaret eden ve uçmayı simgeleyen bir şekil.
Üç kolun solunda bir “svastika” şekli çizilmiş. Bu şekil Türklere ait olup gittikleri birçok bölgede kutsal işaret olarak kabul görmüş. Örneğin Hint ve Tibet kültüründeki Mandala şekli de Asya kökenli Tengri işaretidir. Etrüsk şekline çok benzer Tengri şekillerini Tibet, Çin ve Japon kültürleri de benimseyip çizmiş. Resmin sağ alt köşesinde bu şekilleri görüyoruz.
www.halukberkmen.net sitesindeki Gizemli Etrüsk Dili başlıklı yazımı okumak için tıklayın: http://www.halukberkmen.net/pdf/123.pdf
Etrüsk mezar evinin çatısında bulunan kanatlı bir çift atı şu yazımda gösterdim: http://www.halukberkmen.net/pdf/36.pdf
